Boşanma, eşler arasındaki hukuki bir süreç olmasının ötesinde, müşterek çocukların hayatını baştan sona etkileyen duygusal bir dönüm noktasıdır. Türk Medeni Kanunu’na göre, boşanma sonrasında çocukların geleceği için en kritik karar velayet kararıdır.
Hatay Ata Hukuk Bürosu olarak hazırladığımız bu makalede, velayet davalarında Hatay Aile Mahkemelerinin hangi kriterleri esas aldığını, çocuğun üstün yararının ne anlama geldiğini ve anne ile babanın haklarını detaylıca inceleyeceğiz.
I. Velayette Temel İlke: Çocuğun Üstün Yararı
Velayet davalarının çözümünde, ne annenin ne de babanın talepleri öncelikli değildir. Hâkimin tek bir amacı vardır: Çocuğun Üstün Yararını sağlamak.
Çocuğun üstün yararı ilkesi; çocuğun fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişimini en iyi şekilde destekleyecek ortamın sağlanması demektir. Bu ilke çerçevesinde hâkim, velayetin hangi ebeveyne verileceğine karar verirken çok sayıda faktörü değerlendirir:
Hâkimin Velayet Kararında Göz Önünde Bulundurduğu Başlıca Faktörler
-
Yaş ve Gelişim Durumu: Özellikle 0-7 yaş aralığındaki çocuklarda, kanunlarımızda bir “anne karinesi” olmasa da, çocuğun bakıma ve şefkate olan ihtiyacı göz önünde bulundurularak anneye verilme olasılığı daha yüksektir.
-
Ebeveynlerin Eğitim, Ahlak ve Sağlık Durumu: Velayet talep eden ebeveynin çocuğa iyi bir eğitim ve ahlaki gelişim sağlayıp sağlayamayacağı, ruh ve beden sağlığının velayet görevini yerine getirmeye uygun olup olmadığı incelenir.
-
Yaşam Ortamı: Çocuğun yaşadığı çevrenin, okulunun ve sosyal yaşantısının korunması önemsenir. Yerleşik düzeni bozmamak bir kriterdir.
-
Çocuğun İfadesi: 8 yaşından büyük çocukların velayet konusundaki görüşleri, Hatay Aile Mahkemelerinde atanan Sosyal Hizmet Uzmanları (Pedagog/Psikolog) tarafından alınır ve hâkime rapor edilir. Çocuğun yaşı büyüdükçe görüşünün önemi artar.
-
Ebeveynler Arasındaki Çatışma Düzeyi: Velayeti talep eden eşin, diğer eş ile çocuğun kişisel ilişkisinin kurulmasını engelleyip engellemeyeceği de dikkate alınır.
II. Velayet Türleri: Tek Eşe Velayet ve Ortak Velayet
1. Tek Eşe Velayet (Geleneksel Velayet)
Boşanma sonrasında velayet hakkının tamamen bir ebeveyne verilmesidir. Çocuk ile velayeti almayan ebeveyn arasında ise kişisel ilişki kurulur.
2. Ortak Velayet (Yeni Düzenleme)
Son yıllarda Yargıtay kararları ile uygulamaya giren Ortak Velayet, velayet hakkının anne ve baba tarafından boşanma sonrasında da birlikte kullanılmasını ifade eder. Ortak velayetin kararlaştırılabilmesi için, her iki ebeveynin de bu konuda anlaşmış olması ve çocuğun üstün yararına uygun olması şarttır.
III. Velayet Kararının Diğer Hukuki Sonuçları
Velayet kararı, boşanmanın sadece bir sonucu değildir; aynı zamanda diğer mali sonuçları da doğrudan etkiler:
1. İştirak Nafakası (Çocuk Nafakası)
Velayet hakkını alamayan ebeveyn, çocuğun bakım, eğitim ve diğer giderlerine katkıda bulunmak zorundadır. Bu mali sorumluluk, İştirak Nafakası olarak adlandırılır. Nafaka, velayet kararından bağımsız olarak, çocuğun ihtiyaçları oranında her zaman talep edilebilir.
(Nafaka): İştirak Nafakası ve Yoksulluk Nafakası hakkında detaylı bilgi edinmek için Nafaka Türleri ve Miktarları: Hatay Mahkemelerinde Nafaka Hesabı Nasıl Yapılır? başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.
2. Müşterek Konutun Tahsisi
Velayet kendisine verilen eş, çocukların menfaatini korumak amacıyla, evlilik birliği süresince oturulan konutun (müşterek konut) kendisine tahsis edilmesini talep edebilir. Konutun tahsisi, mal paylaşımı davasından bağımsız bir karardır.
(Mal Paylaşımı): Müşterek konutun velayet sahibine tahsisi ve evlilik mallarının genel paylaşım süreci hakkında bilgi almak için Mal Paylaşımı ve Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi: Boşanmada Mallar Nasıl Bölüşülür? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
IV. Velayetin Değiştirilmesi Davası
Velayet kararı kesin ve değişmez değildir. Velayeti alan ebeveynin yaşam koşulları değişirse (örneğin, sağlık sorunları, kötü yaşam tarzı, çocuğun okulunu ihmal etmesi), velayeti alamayan eş, yeni bir dava ile velayetin değiştirilmesini talep edebilir. Bu dava, boşanma davasının kesinleşmesinden yıllar sonra bile açılabilir ve Hatay Aile Mahkemelerinin yine en çok üstünde durduğu konu çocuğun güncel yararıdır.
(Ana Rehber): Boşanma davası sürecini, velayet talebini davanın hangi aşamasında ve nasıl dile getirmeniz gerektiğini öğrenmek için Hatay’da Boşanma Davası Nasıl Açılır? A’dan Z’ye Kapsamlı Rehber başlıklı ana makalemize başvurabilirsiniz.
Sonuç: Hukuki Destek Neden Öncelikli?
Velayet davaları, sadece kanun maddelerinin uygulanmasından ibaret değildir; bir çocuğun geleceğinin planlanmasıdır. Hatay Aile Mahkemelerinde hâkim ve uzmanlarla doğru iletişimi kurmak, hukuki sürecin gerektirdiği tüm delil ve raporları zamanında sunmak, çocuğunuzun geleceği için hayati önem taşır.
Çocuğunuzun menfaatlerini en üst düzeyde korumak için Hatay Ata Hukuk Bürosu uzman avukatlarıyla hemen iletişime geçin.
