Türk Ceza yargı sisteminde davalar, suçun niteliğine ve ceza miktarına göre farklı mahkemelerde görülür. Bu sistemde en çok karıştırılan iki mahkeme türü ise Ağır Ceza Mahkemesi ve Asliye Ceza Mahkemesidir. Her iki mahkeme de ceza yargılaması yapar; ancak görev alanı, yargıladığı suç türleri ve cezaların ağırlığı açısından aralarında belirgin farklar bulunur.
Ağır Ceza Mahkemesi nedir
Ağır Ceza Mahkemesi, Türk hukuk sisteminde en ciddi suçların yargılandığı mahkemedir. Bu mahkemelerde yargılanan suçlar genellikle uzun süreli hapis cezaları veya ağırlaştırılmış müebbet gerektiren nitelikte olur.
Örneğin;
-
Kasten öldürme,
-
Yağma (gasp),
-
Devlet güvenliğine karşı suçlar,
-
Cinsel saldırı,
-
Uyuşturucu madde ticareti gibi suçlar ağır ceza mahkemesinde görülür.
Bu mahkemelerde bir başkan ve iki üye hâkim görev yapar. Yani karar üç hâkimin oy çokluğuyla alınır. Ayrıca duruşmalarda Cumhuriyet savcısı da hazır bulunur. Bu yapı, davaların titizlikle incelenmesi için oluşturulmuştur.
Asliye Ceza Mahkemesi nedir
Asliye Ceza Mahkemesi, daha hafif nitelikteki suçların yargılandığı ilk derece ceza mahkemesidir. Bu mahkemelerde genellikle 5 yıla kadar hapis veya adli para cezası gerektiren suçlar görülür.
Örnek olarak;
-
Basit yaralama,
-
Tehdit, hakaret,
-
Hırsızlık (basit nitelikte),
-
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma,
-
Dolandırıcılığın hafif şekilleri,
gibi suçlar asliye ceza mahkemesinin görev alanına girer.
Bu mahkemelerde tek hâkim görev yapar. Yani davaya bakan hâkim, kararı tek başına verir. Süreç genellikle daha hızlıdır ve dosya sayısı daha fazladır.
Ağır Ceza Mahkemesi ile Asliye Ceza Mahkemesi Arasındaki Farklar
Bu iki mahkeme arasındaki temel fark, yargılanan suçların ağırlığı ve mahkeme yapısıdır.
Aşağıdaki başlıca farklar konuyu daha net açıklar:
| Karşılaştırma Kriteri | Asliye Ceza Mahkemesi | Ağır Ceza Mahkemesi |
|---|---|---|
| Görev Alanı | Daha hafif suçlar (5 yıla kadar hapis veya adli para cezası) | Ağır suçlar (5 yıldan fazla hapis veya ağırlaştırılmış cezalar) |
| Hâkim Sayısı | 1 hâkim | 1 başkan + 2 üye (toplam 3 hâkim) |
| Savcı Katılımı | Her duruşmada zorunlu değildir | Her duruşmada zorunludur |
| Ceza Miktarı | Genellikle kısa süreli veya ertelenebilir cezalar | Uzun süreli, ağır hapis cezaları |
| Yargılama Süresi | Daha kısa sürede tamamlanabilir | Delil yoğunluğu nedeniyle daha uzundur |
| Temyiz Mercisi | Bölge Adliye Mahkemesi | Yargıtay (ağır suçlarda doğrudan) |
Hangi davalar hangi mahkemeye gider
Davaların hangi mahkemede görüleceği, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 12. ve 13. maddeleri ile belirlenmiştir.
Bir davanın Ağır Ceza Mahkemesi’nde mi yoksa Asliye Ceza Mahkemesi’nde mi görüleceği, suçun kanundaki ceza üst sınırına göre tespit edilir.
Eğer bir suç için kanunda üst sınır 10 yıl hapis öngörülmüşse, o dava Ağır Ceza Mahkemesi’nin görev alanına girer.
Ancak ceza 5 yıldan az ise, dosya Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülür.
Ağır Ceza Mahkemesi ile Asliye Ceza Mahkemesi Arasındaki Farklar, yargılama sisteminde adaletin dengeli şekilde uygulanması için getirilmiş bir görev dağılımıdır. Suçun ağırlığına göre mahkemenin belirlenmesi, hem adil yargılanma hem de doğru ceza ölçüsünün uygulanması açısından büyük önem taşır.
Türkiye’de bu iki mahkeme arasında yapılan görev ayrımı, ceza adalet sisteminin temel direklerinden biridir.
