Küreselleşen dünyamızda bireyler, şirketler ve devletler arasındaki sınırlar giderek daha geçirgen hale geliyor. Uluslararası ticaretin artması, göç hareketliliği, uluslararası yatırımlar ve diplomatik ilişkiler, ülkeler ötesi hukuki meselelerin karmaşıklığını da beraberinde getiriyor. İşte bu noktada Uluslararası Hukuk devreye girer; devletler arası ilişkileri, uluslararası kuruluşların işleyişini ve farklı ülkelerden birey ve şirketlerin hak ve yükümlülüklerini düzenleyerek küresel ölçekte adaleti ve düzeni sağlamayı hedefler. İster yurt dışında bir miras davasıyla karşılaşın, ister uluslararası bir sözleşme hazırlayın, ister yurt dışındaki bir şirkete karşı alacağınızı tahsil etmeye çalışın, Uluslararası Hukuk bu süreçlerde size yol gösteren temel çerçeveyi sunar. Peki, Uluslararası Hukuk tam olarak neyi kapsar ve hangi durumlarda bir uzmandan destek almanız gerekir? Bu yazımızda, bu hayati hukuk dalının temel dinamiklerini, size yol gösterecek önemli bilgileri ve haklarınızı nasıl savunabileceğinizi derinlemesine inceleyeceğiz.

Uluslararası Hukuk Nedir? Sınır Ötesi Kuralların Evreni

Uluslararası Hukuk, birden fazla devleti, uluslararası örgütü veya bazen bireyleri ilgilendiren hukuki ilişkileri düzenleyen kurallar bütünüdür. Genel olarak iki ana kola ayrılır:

1. Uluslararası Kamu Hukuku (Devletler Hukuku): Devletler arasındaki ilişkileri, uluslararası örgütlerin statülerini, uluslararası anlaşmaları, savaş ve barış hukukunu, insan hakları hukukunu ve uluslararası ceza hukukunu düzenler. Bu, genellikle devletlerin egemenliği ve karşılıklı ilişkileri üzerine odaklanır.
2. Uluslararası Özel Hukuk (Kanunlar İhtilafı Hukuku): Farklı ülkelerin hukuk sistemleri arasında bir uyuşmazlık çıktığında, hangi ülkenin hukukunun uygulanacağını (kanunlar ihtilafı) ve yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de nasıl tanınıp tenfiz edileceğini düzenler. Genellikle bireylerin veya şirketlerin birden fazla ülkeyi ilgilendiren hukuki meseleleriyle ilgilenir.

Türkiye’de Uluslararası Hukukun temel kaynakları; Anayasa, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK), 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun ilgili hükümleri, uluslararası anlaşmalar ve teamül hukuku kurallarıdır.

Uluslararası Hukukun Temel İlkeleri: Küresel Barış ve İşbirliğinin Mihenk Taşları

Uluslararası Hukuk, devletler arası ilişkilerde düzeni, barışı ve işbirliğini sağlamak için belirli temel ilkelere dayanır:

• Egemen Eşitlik İlkesi: Tüm devletler hukuk önünde eşittir ve birbirlerinin iç işlerine karışamazlar.
• Andlaşmalara Sadakat (Pacta Sunt Servanda) İlkesi: Devletler, imzaladıkları uluslararası anlaşmalara iyi niyetle uymakla yükümlüdürler.
• İyi Niyet İlkesi: Uluslararası ilişkilerde devletlerin karşılıklı olarak iyi niyetli davranması beklenir.
• Uyuşmazlıkların Barışçıl Çözümü İlkesi: Devletler, aralarındaki uyuşmazlıkları savaş veya şiddet kullanmaksızın barışçıl yollarla çözmelidir.
• Güç Kullanma Yasağı: Devletler, uluslararası ilişkilerde güç kullanma veya güç kullanma tehdidinde bulunma hakkına sahip değildirler (meşru müdafaa hariç).
• İnsan Haklarına Saygı İlkesi: Devletler, kendi vatandaşları ve kendi yargı yetkisi altındaki tüm bireylerin temel insan haklarını korumakla yükümlüdürler. Özellikle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları bu alanda belirleyicidir.

Uluslararası Kamu Hukuku: Devletler Arası İlişkiler ve İnsan Hakları

Uluslararası Kamu Hukuku, devletlerin ve uluslararası örgütlerin birbiriyle olan ilişkilerini, uluslararası normları ve temel insan haklarını düzenler.

Uluslararası Antlaşmalar: Devletlerin Rızasıyla Oluşan Hukuk

Uluslararası antlaşmalar, devletler arasında yazılı olarak yapılan ve uluslararası hukuki sonuç doğuran anlaşmalardır. En önemli hukuki kaynaklardandır. İkili anlaşmalar (örneğin, Türkiye-Almanya Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması) veya çok taraflı anlaşmalar (örneğin, Birleşmiş Milletler Şartı) şeklinde olabilirler.

Uluslararası Örgütler: Küresel Yönetişim Aktörleri

Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Konseyi, NATO, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) gibi kuruluşlar, uluslararası hukukun önemli aktörleridir. Bu örgütlerin tüzükleri ve aldıkları kararlar, uluslararası hukukun gelişiminde etkilidir. Uluslararası kuruluşlar hukuku ayrı bir çalışma alanıdır.

Uluslararası İnsan Hakları Hukuku: Bireyin Korunması

Uluslararası İnsan Hakları Hukuku, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini uluslararası düzeyde güvence altına alır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi gibi belgeler bu alandaki temel metinlerdir.

• AİHM Başvuruları: Türkiye’nin de taraf olduğu AİHS kapsamında, vatandaşlar iç hukuk yollarını tükettikten sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)‘ne bireysel başvuru yapabilirler. AİHM kararları iç hukuk üzerinde etkilidir. AİHM başvuru şartları ve AİHM başvuru süreci titizlikle takip edilmelidir.
• Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvurusu: AİHM’ye gitmeden önce Türkiye’de iç hukuk yolu olarak Anayasa Mahkemesi bireysel başvurusu yapılmalıdır.

Uluslararası Ceza Hukuku: Savaş Suçları ve Soykırım

Uluslararası düzeyde işlenen en ağır suçları (soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar, saldırı suçu) ve bu suçları işleyenlerin yargılanmasını düzenler. Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) bu suçların yargılandığı ana organdır. Uluslararası suçlar ve uluslararası yargı yetkisi bu alanda merkezi kavramlardır.

Uluslararası Özel Hukuk (MÖHUK): Sınır Ötesi Bireysel ve Ticari İlişkiler

Uluslararası Özel Hukuk, farklı ülke vatandaşları veya farklı ülkelerde ikamet eden kişiler arasında ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıklarda hangi ülkenin hukukunun uygulanacağını ve yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de nasıl tanınıp tenfiz edileceğini belirler.

Kanunlar İhtilafı Hukuku: Hangi Ülkenin Hukuku Uygulanacak?

Bir hukuki ilişkide birden fazla ülkenin hukukunun uygulanması söz konusu olduğunda, MÖHUK, uyuşmazlığın hangi ülkenin hukukuna göre çözüleceğini belirler. Örneğin:

• Evlilik ve Boşanmada Yetkili Hukuk: Yabancı unsurlu evlilik veya boşanma davalarında hangi ülkenin hukukunun uygulanacağı önemlidir. Uluslararası boşanma davaları ve yabancı eşle boşanma durumunda MÖHUK hükümleri devreye girer.
• Miras Hukukunda Yetkili Hukuk: Miras bırakanın son ikametgahının veya milliyetinin esas alınması gibi kurallar bulunur. Yabancı miras davalarında hangi ülkenin miras hukukunun uygulanacağı belirlenir.
• Sözleşmeler Hukukunda Yetkili Hukuk: Tarafların seçimi veya sözleşmenin niteliğine göre belirlenir. Uluslararası ticari sözleşmelerde yetkili hukuk seçimi kritik öneme sahiptir.
• Haksız Fiillerde Yetkili Hukuk: Zarar verici olayın gerçekleştiği yer hukuku genellikle uygulanır.

Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi: Küresel Yargı Bağlantısı

Bir yabancı mahkeme tarafından verilmiş kararın Türkiye’de hukuki sonuç doğurabilmesi için belirli prosedürlerin tamamlanması gerekir.

• Tanıma Davası: Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de “kesin hüküm” veya “kesin delil” gücü kazanması için açılan davadır. Tanıma kararı, yabancı kararın aynı hukuki olaya ilişkin başka davalarda delil olarak kullanılmasını sağlar. Yabancı boşanma kararının tanınması sıkça karşılaşılan bir durumdur.
• Tenfiz Davası: Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icra edilebilir hale gelmesi için açılan davadır. Yani, yabancı kararın uygulanabilmesi için tenfiz kararı alınması gerekir. Örneğin, yabancı nafaka kararının tenfizi, yabancı mahkemece verilen tazminat kararının tenfizi.
• Tanıma ve Tenfiz Şartları: Yabancı kararın kesinleşmiş olması, kamu düzenine aykırı olmaması, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmemesi, savunma hakkının tanınmış olması gibi şartlar aranır. Yabancı mahkeme kararı tanıma tenfiz şartları titizlikle incelenir.

Uluslararası Ticaret Hukuku: Küresel Ekonominin Yasal Zeminleri

Uluslararası Ticaret Hukuku, farklı ülkelerden şirketler arasında yapılan mal ve hizmet alım satımına ilişkin ilişkileri düzenler.

• Uluslararası Satım Sözleşmeleri: Malların uluslararası ticarette satımını düzenleyen sözleşmelerdir. Viyana Satım Sözleşmesi (CISG) bu alandaki en önemli uluslararası düzenlemedir.
• Uluslararası Taşıma Hukuku: Malların deniz, hava, kara ve demiryoluyla uluslararası taşımacılığını düzenler. CMR Konvansiyonu (Karayolu Taşımacılığı) gibi anlaşmalar bu alanda etkilidir.
• Ödeme Şekilleri ve Bankacılık Hukuku: Akreditif, vesaik mukabili ödeme gibi uluslararası ticarette kullanılan ödeme yöntemleri ve bunlara ilişkin hukuki düzenlemeler.
• Uluslararası Tahkim: Uluslararası ticari uyuşmazlıkların mahkemeler yerine tarafların belirlediği hakemler tarafından çözülmesidir. Uluslararası tahkim sözleşmesi ve tahkim yargılaması günümüzde çok yaygındır. Yabancı hakem kararlarının tenfizi de MÖHUK kapsamında ele alınır.

Vatandaşlık Hukuku: Uluslararası Hukukun Birey Boyutu

Vatandaşlık Hukuku, bir kişinin bir devlete olan hukuki bağını (vatandaşlık) düzenler. Yabancılar Hukuku ise bir ülkenin vatandaşı olmayan (yabancı) kişilerin o ülkedeki statülerini, hak ve yükümlülüklerini belirler.

• Türk Vatandaşlığının Kazanılması: Doğumla veya sonradan kazanma (evlenme, evlat edinme, yatırım yoluyla vatandaşlık gibi) yollarıyla olabilir. Özellikle yatırım yoluyla vatandaşlık son dönemde popüler hale gelmiştir.
• Türk Vatandaşlığının Kaybedilmesi: İstifa, yetkili makam kararı veya evlenme yoluyla olabilir.
• Çifte Vatandaşlık: Bir kişinin aynı anda birden fazla devletin vatandaşlığına sahip olması.
• İkamet İzni ve Çalışma İzni: Yabancıların Türkiye’de yasal olarak ikamet edebilmesi ve çalışabilmesi için alması gereken izinlerdir. Yabancıların Türkiye’de çalışma izni ve ikamet izni başvurusu önemli süreçlerdir.
• Sınır Dışı Edilme (Deport): Yabancıların belirli nedenlerle Türkiye’den çıkarılması kararı. Sınır dışı edilme kararına itiraz yolları mevcuttur.

Uluslararası Hukukta Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları

Uluslararası Hukuk, geniş kapsamı ve karmaşıklığı nedeniyle birçok soru işaretini barındırabilir. İşte en sık karşılaşılan sorulardan bazıları:

• Yurt dışında boşanmış birisi Türkiye’de tekrar evlenebilir mi? Yurt dışındaki boşanma kararının Türkiye’de tanınması veya tenfiz edilmesi gerekir. Aksi takdirde, Türkiye’de hala evli görünecektir. Yabancı boşanma kararının tanınması dilekçesi ile başvuru yapılır.
• Yurt dışındaki mirasım için Türkiye’den işlem yapabilir miyim? Yabancı ülkedeki miras hukuku kuralları ve Türkiye’deki MÖHUK hükümleri göz önünde bulundurularak işlem yapılabilir. Genellikle yurt dışından miras intikali için hukuki destek şarttır.
• Yabancı bir şirkete karşı Türkiye’de dava açabilir miyim? Evet, Türk mahkemelerinin yetkili olması ve uyuşmazlığa uygulanacak hukukun belirlenmesi durumunda dava açılabilir. Uluslararası alacak tahsili karmaşık bir süreçtir.
• Türk vatandaşı nasıl olunur? Türk vatandaşı olmak için doğum, soybağı, evlenme, evlat edinme veya yetkili makam kararı (örneğin yatırım yoluyla vatandaşlık) gibi yollar vardır. Türk vatandaşlığı başvurusu için gereken belgeler ve süreçler değişiklik gösterir.
• Sınır dışı edilme kararına itiraz süresi ne kadardır? Genellikle kısa bir süredir (örn. 7 gün) ve bu süre içinde idari yargıda iptal davası açılması gerekir.
• Uluslararası bir sözleşmede hangi hukukun uygulanacağını nasıl belirleriz? Taraflar genellikle sözleşmede yetkili hukuk ve yetkili mahkeme/tahkim yeri belirler. Belirlenmezse, MÖHUK kuralları devreye girer.

Uluslararası Hukuk Alanında Profesyonel Destek Neden Önemlidir?

Uluslararası Hukuk meseleleri, birden fazla ülkenin hukuk sistemini, farklı kültürel yaklaşımları ve karmaşık yasal prosedürleri içerir. Bu alandaki hukuki sorunlar, genellikle yüksek maddi ve manevi değer taşır. Bu nedenle, alanında uzman bir avukatın desteği, haklarınızın doğru ve etkin bir şekilde korunması için hayati önem taşır.

• Farklı Hukuk Sistemlerine Hakimiyet: Uluslararası uyuşmazlıklarda, hangi ülkenin hukukunun uygulanacağını bilmek ve o ülkenin hukuk sistemine göre hareket etmek büyük önem taşır. MÖHUK uzmanlığı bu noktada devreye girer.
• Hak Kayıplarının Önlenmesi: Yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi, uluslararası sözleşmelerin hazırlanması veya AİHM başvuruları gibi süreçlerde yapılacak hatalar veya sürelere uyulmaması, geri dönülmez hak kayıplarına yol açabilir.
• Doğru Strateji Belirleme: Uluslararası davalar, delil toplama, yargılama usulü ve icra süreçleri açısından farklılıklar gösterir. Alanında uzman bir avukat, davanız için en etkili hukuki stratejiyi belirleyerek başarı şansınızı artırır.
• Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi: Devletler arası veya uluslararası kuruluşlarla olan ilişkilerde hukuki danışmanlık, diplomatik süreçlerin doğru yönetilmesine katkı sağlar.
• Çok Dillilik ve Kültürel Farklılıklar: Uluslararası hukukta dil bariyeri ve kültürel farklılıklar önemli olabilir. Avukatınız, bu engelleri aşmanızda yardımcı olur.
• Karmaşık Prosedürlerin Yönetimi: Yabancı ülke hukuku araştırması, uluslararası tebligat işlemleri, uluslararası tahkim süreçleri gibi karmaşık prosedürlerin doğru yönetilmesi.

Antakya ve Çevresinde Uluslararası Hukuk Danışmanlığı: Sınır Ötesi Çözümler Ortağınız

Küresel dünyanın getirdiği hukuki zorluklar karşısında yalnız değilsiniz. Antakya’da hizmet veren Atahukuk.org, müvekkillerine Uluslararası Hukukun tüm alanlarında kapsamlı danışmanlık ve temsil hizmetleri sunmaktadır. Alanında uzman ve deneyimli ekibimiz; yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizinden uluslararası boşanma davalarına, uluslararası sözleşmelerin hazırlanmasından yabancıların Türkiye’de ikamet ve çalışma izinlerine, vatandaşlık başvurularından AİHM başvurularına kadar her türlü uluslararası hukuk sorununda yanınızdadır.

Sınır ötesi hukuki meselelerinizde haklarınızı etkin bir şekilde savunmak, karmaşık uluslararası prosedürleri doğru yönetmek ve küresel ölçekteki hukuki ilişkilerinizi güvenle tesis etmek için doğru hukuki destek hayati önem taşır. Atahukuk.org olarak, adalet arayışınızda size güvenilir bir partnerlik sunarak, sürecin her aşamasında haklarınızı savunmak ve en iyi sonuca ulaşmanız için çalışıyoruz. Unutmayın, uluslararası arenada haklarınızın korunması, küresel başarılarınızın temelidir. Hukuki sorunlarınızda Atahukuk.org ile iletişime geçmekten çekinmeyin.